Tidak cukup zat

Oleh NORLAILA HAMIMA JAMALUDDIN
Harian Metro Online

MEMUPUK tabiat pemakanan kanak-kanak yang sihat adalah cabaran besar kepada ibu bapa. Mana tidaknya, untuk memupuk tabiat pemakanan sihat bermakna ibu bapa perlu mengubah gaya pemakanan mereka supaya boleh menjadi teladan kepada anak.

Perkara ini yang sukar kerana ibu bapa kurang pengetahuan dalam soal khasiat pemakanan dan jumlah kalori diperlukan setiap hari.

Kebanyakan ibu bapa berasakan memadai jika anak mahu makan tanpa mengambil kira makanan yang menjadi pilihan si kecil.

Di sini letaknya kesilapan kita kerana tabiat pemakanan yang kurang sihat boleh terbawa-bawa hingga dewasa dan menjadi semakin sukar diubah.

Sebenarnya tabiat pemakanan kanak-kanak terbentuk ketika mereka masih kecil iaitu sebelum memasuki alam persekolahan.

Pada peringkat umur begini, ibu bapa perlu memainkan peranan dengan membentuk gaya pemakanan keluarga seimbang dan menyihatkan supaya ia dapat diteruskan apabila anak dewasa kelak, kata Presiden Persatuan Pemakanan Malaysia, Dr Tee E Siong.

Menurutnya, tabiat pemakanan anak mula berubah dan di luar kawalan ibu bapa sebaik mereka mula bersekolah dan menceburi banyak aktiviti luaran.

Malah, faktor sekeliling seperti pengaruh rakan sebaya turut menyumbang kepada perubahan tabiat makan anak, terutama jika mereka diberi duit saku yang lumayan untuk membeli makanan sendiri.

“Lebih awal tabiat makan yang baik dipupuk, lebih baik. Usah tunggu anak berumur 14 atau 15 tahun untuk membentuk tabiat makan mereka kerana sudah terlewat iaitu pada usia ini mereka ada kecenderungan tersendiri terhadap makanan.

“Ketika ini juga ibu bapa sering terlepas pandang perkembangan ditunjukkan anak kerana mereka boleh berdikari dan tidak memerlukan banyak perhatian.

“Semua ibu bapa tahu pemakanan seimbang penting, tetapi tidak menyampaikan pengetahuan itu kepada anak. Ramai kanak-kanak tidak dibekalkan dengan pengetahuan mengenai jenis makanan yang perlu diambil atau dielak.

“Contohnya apabila kita melarang mereka makan makanan manis, perlu diterangkan rahsia di sebalik larangan itu. Makanan manis bukan saja merosakkan gigi, tetapi boleh menyebabkan kegemukan dan pelbagai masalah kesihatan lain.

“Bukan khasiat makanan saja yang menjadi isu, kanak-kanak juga sering makan tidak tentu masa dan apabila mereka makan biasanya ia dalam keadaan tergesa-gesa, terutama jika ada perkara di luar meja makan yang menarik perhatian,” katanya ketika pelancaran buku panduan Eat Right Grow Right dengan kerjasama GlaxoSmithKline.

Beliau berkata, kanak-kanak memang banyak makan makanan snek, sama ada di sekolah atau di rumah.

Jika di sekolah, biasanya mereka makan ketika rehat atau sementara menunggu bas sekolah mahupun ibu bapa menjemput mereka balik ke rumah.

Isu penting di sini ialah jenis makanan yang dibeli kerana kebanyakan kanak-kanak lebih tertarik kepada makanan ringan atau kurang menyihatkan.

Ramai ibu bapa tidak sedar, snek menyumbang satu pertiga daripada jumlah kalori harian. Jika pilihan snek itu mengandungi banyak kalori, kanak-kanak mungkin mengambil kalori berlebihan dalam satu hari apabila dicampur dengan makan pagi, tengah hari dan malam yang boleh menyumbang kepada masalah kegemukan.

Sebaliknya, pengambilan snek seperti keropok boleh menjejaskan selera anak, terutama jika diambil sebelum waktu makan, menyebabkan anak tidak mahu makan makanan disediakan.

Ini antara penyumbang kepada masalah tidak cukup zat di kalangan kanak-kanak yang tidak disedari ibu bapa.

Kajian Kesihatan dan Morbiditi Kebangsaan Ketiga 2006 ke atas 21,000 kanak-kanak berusia di bawah 18 tahun menunjukkan 13.2 peratus kanak-kanak di negara kita kurang berat badan, 5.4 peratus alami masalah berlebihan berat badan dan 15.8 peratus pula terbantut tumbesaran.

Walaupun keadaan di Malaysia tidak seteruk di negara lain, ia perlu diawasi supaya tidak menjadi satu ‘wabak’ apabila mereka dewasa.

Tokoh pendidikan negara, Profesor Diraja Ungku Aziz, menggariskan empat aspek utama untuk mencapai kejayaan dan satu daripadanya mengamalkan pemakanan sihat dan seimbang dengan melebihkan pengambilan sayur-sayuran serta buah-buahan.

Pada kanak-kanak, pemakanan seimbang sangat penting bagi memastikan tumbesaran berlaku dengan baik. Malah, ia memberi kesan besar terhadap perkembangan penglihatan dan emosi.

Isu lain yang perlu diberi perhatian ialah keinginan untuk kelihatan kurus dan cantik, terutama di kalangan remaja perempuan.

Yang membimbangkan, ada ibu bapa tidak sedar anak mereka yang kurus dan kecil sebenarnya mengalami masalah kekurangan zat.

Antara tanda kekurangan zat ialah:

Berat badan menurun dengan ketara Kerap mendapat jangkitan seperti batuk, demam dan selesema Masalah kesihatan kemudian hari (kesan jangka panjang) Kini yang lebih dibimbangkan ialah masalah kegemukan pada kanak-kanak. Ini adalah masalah global, termasuk di negara maju. Tanda terlebih zat lebih mudah diperhatikan iaitu: Menjadi gemuk atau terlalu gemuk Risiko mendapat penyakit gaya hidup yang dialami orang dewasa seperti tekanan darah tinggi, kencing manis, strok, penyakit jantung, kanser meningkat dan mempunyai potensi diserang penyakit pada usia muda Kematian awal akibat penyakit Kata Dr Tee, bagi individu yang ada masalah berat badan, berdiet saja tidak berguna kerana setiap orang (termasuk kanak-kanak) perlu tahu kandungan makanan yang diambil sama ada wajar diambil atau perlu dielak. Pada masa sama, mereka perlu memulakan hidup lebih aktif. Mengamalkan pemakanan berkhasiat dan gaya hidup sihat (cergas) dapat mengurangkan risiko penyakit berbahaya pada masa depan. Kaji selidik Pusat Informasi Pemakanan Asia (AFIC) terhadap kanak-kanak 10 hingga 12 tahun di empat bandaraya Asia, termasuk Kuala Lumpur, mendapati gaya hidup kanak-kanak Malaysia agak membimbangkan kerana rata-ratanya tidak aktif. Tabiat ini terbawa-bawa hingga dewasa dan dikhuatiri mereka menjadi individu pasif dan menjejaskan perkembangan keseluruhan kanak-kanak berkenaan. Kegemukan pada zaman kanak-kanak boleh berlanjutan hingga dewasa jika tiada langkah kawalan diambil. Yang membimbangkan, mereka juga mempunyai kecenderungan tinggi untuk individu obes. Kaji selidik itu juga menyatakan, 30 peratus kanak-kanak Malaysia menghabiskan lapan jam sehari menonton televisyen ketika cuti sekolah. Malah, kanak-kanak kita juga termasuk dalam kategori kurang aktif kerana hanya terbabit dalam aktiviti yang tidak memerlukan banyak pergerakan dan mengeluarkan peluh seperti permainan elektronik dan komputer. Ini adalah senario menyedihkan kerana secara tidak langsung menggambarkan gaya hidup ibu bapa sendiri. Ibu bapa perlu menjadi model baik untuk diteladani kerana corak kehidupan secara perlahan-lahan menjadi darah daging kepada kehidupan anak. Tahukah anda, makanan dan aktiviti cergas boleh menjadi ejen yang mengeratkan hubungan kekeluargaan? Kanak-kanak sukakan aktiviti berkaitan dengan makanan, antara caranya memberi anak peluang memilih makanan digemari dan sebagai balasan babitkan mereka ketika mengemas rumah sebagai senaman ringan!